Het ontwerp voor het appartementencomplex dat op de plaats moet komen van het voormalig verpleeghuis Sint Jacob aan de Plantage Middenlaan voldoet niet aan redelijke eisen van welstand. Dat harde oordeel velde de Commissie voor Second Opinions van adviesbureau Mooi Noord-Holland in een deze week uitgebracht rapport. De deskundigen op het gebied van omgevingskwaliteit waren ingeschakeld door buurtorganisatie De Groene Plantage, die geen genoegen nam met het eerder uitgesproken positieve oordeel over het ontwerp van de gemeentelijke Commissie voor Welstand en Monumenten.

Volgens de commissie van Mooi Noord-Holland, die bestond uit een architectuurhistorica, een stedenbouwkundig adviseur en twee architecten, houdt het ontwerp geen rekening met de omgeving waarvoor het bedoeld is. De nieuwbouw is rondom vrijwel gelijk in hoogte en architectonische uitwerking en vrijwel zonder geleding, aldus het rapport. Daardoor wordt de hiërarchie van het bouwblok ontkend. Het verschil tussen de aangrenzende straten, met een duidelijke voorzijde aan de Plantage Middenlaan, wordt zo teniet gedaan.

Al even kritisch zijn de deskundigen over de voorgevel die naar hun  mening onvoldoende gearticuleerd is. De uitstekende delen van de gevel steken slechts dertig centimeter naar voren, terwijl het kozijnritme over de totale gevel vrijwel gelijk blijft en de verticale geleding onvoldoende onderscheid maakt in plint, opbouw en kroonlijst. Al met al is de compositie daardoor niet passend in het stadsbeeld ter plaatse, waar andere gebouwen een veel zachtere overgang hebben van publiek naar privé, overgangen die karakteristiek zijn voor de Plantage-buurt.

Wel enthousiast is de commissie over het feit dat het monumentale middendeel van de oudbouw die niet wordt gesloopt, straks vanaf de straat zichtbaar zal zijn door de grote poort in de noordgevel van de nieuwbouw. Maar dat enthousiasme laat onverlet dat de deskundigen het nieuwbouw-ontwerp in zijn totaliteit niet passend vinden in de stedenbouwkundige structuur van de Plantage. 

Direct na het verschijnen van de second opinion heeft woordvoerder Marjolein Swart van buurtorganisatie De Groene Plantage wethouder Eric van der Burg van de gemeente Amsterdam om een gesprek gevraagd. “Liever dan ons alvast beraden op verdere stappen, waarbij wij de gemankeerde besluitvorming aanhangig zullen maken, zouden wij in dialoog willen treden met de ontwikkelaar en de Gemeente om gezamenlijk naar een oplossing te zoeken voor de ontstane situatie, waarbij wij een voor alle partijen bevredigende uitkomst zeker mogelijk achten. Wij menen dat dit proces een dergelijke benadering verdient en hopen dat u dit inzicht met ons zult delen.”

De gemeente Amsterdam gaat een nieuw onderzoek uitvoeren naar de verkeerssituatie in de straten rond het voormalige verpleeghuis Sint Jacob. Dat is te danken aan het vasthoudende protest van bewoners tegen een in- en uitgang aan de Plantage Muidergracht van de parkeergarage van het nieuw te bouwen appartementencomplex De Nieuwe Plantage. De besluitvorming in de Bestuurscommissie Centrum over het toekennen van een vergunning voor de bouw, die voor dinsdag 17 oktober was gepland, is tot nader order uitgesteld.

Reden voor het bewonersprotest, dat werd ondersteund door 162 bij de bestuurscommissie Centrum ingediende bezwaarschriften (zienswijzen), is de vrees van de bewoners dat een uitrit aan de Plantage Muidergracht onverantwoorde risico’s met zich mee zal brengen voor het grote aantal spelende kinderen en fietsende scholieren en studenten in die straat. Een eerder door de gemeente uitgevoerd verkeerskundig onderzoek had uitgewezen dat het met die risico’s wel meevalt, maar de bewoners zijn buitengewoon ontevreden over de kwaliteit van dat onderzoek (Lees hier het onderzoeksrapport).

De afgelopen weken hebben zij bij de verschillende politieke partijen in de Bestuurscommissie Centrum zoveel steun voor hun standpunt weten te verwerven, dat het stadsbestuur nu heeft besloten om de besluitvorming op te schorten. Eerst moet een nieuw en completer onderzoek meer inzicht geven in de invloed van de parkeergarage op de verkeersstromen in de wijde omgeving van De Nieuwe Plantage. Een definitief besluit zal daarna niet, zoals gepland, in de bestuurscommissie Centrum vallen, maar op een nader te bepalen datum in de gemeenteraad.

De bewoners hebben inmiddels ook besloten om drie onafhankelijke experts uit te nodigen voor een second opinion over het ontwerp van architect Pi de Bruijn, dat volgens de bewoners zo kolossaal en massief is dat het zal detoneren met de lichte en luchtige baksteenarchitectuur die grote delen van de Plantagebuurt kenmerkt. Bovendien overschrijdt het ontwerp op verschillende punten de grenzen van het voor dat gebied geldende bestemmingsplan.

De commissie Welstand en Monumenten van de gemeente had het ontwerp in een eerder stadium met de nodige aarzeling goedgekeurd, maar de bewoners trekken de door de commissie gebruikte toetsingskaders in twijfel. Zij hebben drie onafhankelijke experts uitgenodigd om het ontwerp opnieuw te beoordelen in aanwezigheid van de architect en van de voorzitter van de welstandscommissie. Om de benodigde 1500 euro voor deze second opinion bij elkaar te krijgen, zijn de bewoners een crowdfundingactie gestart. Op het moment van schrijven van dit artikel stond de teller al op 1200 euro.